2020 – Rok Pucheroka

Ostatnia aktualizacja 31 marca 2020 przez admin

Jeszcze w XVIII wieku w Niedzielę Palmową żacy pod krakowskimi kościołami recytowali żartobliwe, wierszowane oracje, nie zawsze przyzwoite, co trwało już od XVI wieku. W 1780 r. kuria biskupia wydała edykt zakazujący występów pucheroków („puer” znaczy po łacinie chłopiec) w miejskich kościołach, co spowodowało, że krakowscy żacy zaczęli zbierać datki i żywność w podkrakowskich wsiach. Jeszcze przed I wojną światową pucheroki chodziły w ponad 50 podkrakowskich wsiach. Do dziś zwyczaj zachował się nieprzerwanie wyłącznie na terenie gminy Zielonki dzięki pasjonatom takim jak Henryk Banaś z Bibic, który w latach sześćdziesiątych XX w. zainicjował przeglądy pucheroków w Bibicach. Organizację ich przejął Gminny Ośrodek Kultury, dziś Centrum Kultury, Promocji i Rekreacji w Zielonkach, które realizuje je we współpracy z sołectwem Bibice.

Strój pucheroków tworzą wielka spiczasta czapa, już nie słomiana, jak dawniej, ale wykonana z barwnej bibuły i kożuch wywrócony futrem na wierzch, przepasany powrósłem ze słomy. Dopełnieniem jest laska do wystukiwania rytmu, zwana puchą, koszyk na zbierane od gospodyń jajka i umazana sadzą twarz.

 Od końca XX w. zwyczaj znów przeżywa swój rozkwit. Dla promocji unikatowej tradycji żaków, w 2009 r. z inicjatywy CKPiR powstała maskotka – drewniana lalka przedstawiająca pucheroka. Pucheroki w formie breloczków powstały w 2016 r. i stały się pamiątką podarowaną pielgrzymom podczas Światowych Dni Młodzieży w Krakowie, mieszkającym w naszej gminie. Pucheroka na co dzień można spotkać w Zielonkach. Na ścianie frontowej Centrum Kultury, Promocji i Rekreacji w Zielonkach, a zarazem hali sportowej, powstał mural z okazji 40-lecia CKPiR. Jego autorem jest znany streetartowy artysta Mikołaj Rejs. Mural przedstawia postać kobiecą, męską oraz dziecko-Pucheroczka. W ten sposób chcieliśmy wyróżnić Pucheroka, który jest znakiem rozpoznawczym gminy Zielonki oraz ukazać szeroką ofertę CKPiR. 

W 240 lat od zakazania żakom głoszenia oracji przed krakowskimi kościołami i rozpoczęcia chodzenia żaków po pucherach po wsiach wchodzących dziś w skład gminy Zielonki, zwyczaj miał być popularyzowany poprzez szereg inicjatyw: imprez, warsztatów, konkursów, filmów, wystaw, publikacji. Niestety, już teraz w końcem marca 2020 r., wiemy, że z uwagi na epidemię koronawirusa musimy się pogodzić z tym, że w tym roku nie będzie przeglądu pucheroków. Jednak nie ustępujemy i planujemy dalej inicjatywy mające na celu promocję tego pięknego zwyczaju. M.in. we współpracy z Działem Promocji, Informacji i Współpracy CKPiR została wydana gra planszowa „Pucheroki”. Jej premiera, która miała się odbyć podczas Przeglądu Pucheroków w Niedzielę Palmową, musi być przesunięta. Nadal mamy nadzieję, że udadzą się pozostałe inicjatywy, które wymagają spotkań, bo chyba tego brakuje nam teraz najbardziej. Jednak musimy uzbroić się w cierpliwość i działać wg wytycznych władz, zakazujących wszelkich zgromadzeń, a więc i organizacji imprez.